W telegraficznym skrócie "Bydgoski marzec 1981 r."

19 marca 1981 r. w budynku dzisiejszego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy miało miejsce wydarzenie, które przeszło do historii jako "prowokacja bydgoska".

Wspomnianego dnia miała się odbyć VI sesja Wojewódzkiej Rady Narodowej, na której, m.in. miano omawiać zagadnienia związane z rolnictwem i problemami żywnościowymi regionu. Było to o tyle istotne, że od pewnego czasu rolnicy z terenu województwa bydgoskiego, z Michałem Bartoszcze i Stanisławem Mojzesowiczem na czele, walczyli o rejestrację własnej, niezależnej od komunistycznych władz organizacji związkowej.

W działaniach tych zostali oni wsparci przez Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność" w Bydgoszczy. W trakcie odbywającego się 8 lutego na Starym Rynku w Bydgoszczy wiecu chłopskiego przewodniczący MKZ Jan Rulewski obiecał chłopom wsparcie i zadeklarował, że ujmie się za nimi podczas zbliżającej się kolejnej sesji WRN. Wystosował w tym celu pismo do przewodniczącego WRN z prośbą o możliwość przybycia "solidarnościowej" delegacji. Odpowiedź była pozytywna. Sytuację skomplikowało jednak rozpoczęcie przez chłopów strajku okupacyjnego gmachu WK ZSL, co miało miejsce 16 marca 1981 r. W celu jego neutralizacji Służba Bezpieczeństwa podjęła akcję o kryptonimie "Noteć". Równolegle podjęto również kroki w celu tzw. "zabezpieczenia operacyjnego" przebiegu sesji WRN z 19 marca. Działaniom tym nadano kryptonim "Sesja".

Wystawa udostępniona ze zbiorów IPN w Bydgoszczy.

Iwona Skowron

Głosem narodu jest harmonia ojczysta,

mieczem - jedność i zgoda, celem - prawda.

(Cyprian Kamil Norwid)

Wyniki konkursu "O wielu pasjach w życiu jednego człowieka, czyli Cyprian Kamil Norwid - znany i nieznany"

Ponadregionalny konkurs internetowy przeznaczony dla uczniów szkół ponadpodstawowych pt. "O wielu pasjach w życiu jednego człowieka, czyli C.K. Norwid znany i nieznany" trwał od 10.03.2021 r. od godz. 17.00. do 22.03.2021 r. do godz. 21.00. Polegał na wypełnieniu formularza zamieszczonego na stronie internetowej organizatora (biblioteki) zawierającego 25 pytań testowych jedno- i wielokrotnego wyboru oraz kilka pytań otwartych. Zarejestrowano odpowiedzi 255 uczestników z 67 szkół z całej Polski.

Na zdalnym posiedzeniu dnia 30 marca 2021 r. jury w składzie:

1. prof. dr hab. Ryszard Nowicki - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy,
2. Ewa Pronobis-Sosnowska - Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. M. Rejewskiego w Bydgoszczy,
3. Iwona Rostankowska - Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy,
4. Jarosław Acalski - I Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida z Oddziałami Dwujęzycznymi w Bydgoszczy,
5. Joanna Grabowska-Janowiak - Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. M. Rejewskiego w Bydgoszczy,
6. Iwona Skowron - Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. M. Rejewskiego w Bydgoszczy

dokonało oceny formularzy konkursowych. Po automatycznym zliczeniu punktów za odpowiedzi uczestników na pytania zamknięte oraz przyznaniu punktów za odpowiedzi na pytania otwarte wyłoniono zwycięzców. Maksymalna liczba punktów, którą mógł uzyskać uczestnik, wynosiła 41.

Lista laureatów:

I miejsce:
Wiktoria Majchrzak 41pkt. (20.03.21 r., 14:53:40) Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Starym Brześciu, klasa I TW/TR

II miejsce:
Arkadiusz Zamerski 41pkt. (21.03.21 r., 15:26:15) Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Starym Brześciu, klasa II Technikum Mechanizacji Rolnictwa i Agrotroniki

III miejsce:
Izabela Kordiak 40pkt. (10.03.21 r., 17:00:03) III Liceum im. Cypriana Kamila Norwida w Koninie, klasa II D III

Wyróżnienia otrzymują:

1. Julia Langner 40pkt. (11.03.21 r., 19:08:23) Publiczne Liceum Ogólnokształcące nr VIII im. Aleksandra Kamińskiego w Opolu, klasa 2 esp.,
2. Jakub Borys 40pkt. (14.03.21 r., 19:32:53) I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu, klasa 2Dg,
3. Małgorzata Skowrońska 40pkt.(20.03.21 r., 15:49:08) Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Jadwigi Dziubińskiej w Starym Brześciu Kujawski, klasa 3 technik weterynarii,
4. Alan Jagodziński 39pkt. (10.03.21 r., 21:17:50) I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Szubinie, klasa IIb,
5. Olaf Jagodziński 39pkt. (10.03.21 r., 21:30:27) I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Szubinie, klasa IIb,
6. Marta Tokarczyk 39pkt. (11.03.21 r., 19:38:44) I Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego Carolinum w Nysie, klasa 1b2,
7. Julia Zdziarska 38pkt. (10.03.21 r., 18:03:46) II Liceum Ogólnokształcące im. ppłk. J. Modrzejewskiego w Jaśle, klasa 2PC,
8. Kinga Kujawiak 38pkt. (10.03.21 r., 20:28:39) Liceum Ogólnokształcące Marii Konopnickiej w Poddębicach, klasa II A NL,
9. Wiktoria Zielińska 38pkt. (11.03.21 r., 9:07:54) Zespół Szkół Ponadpodstawowych Nr 1 im. Jana Szczepanika, Krosno, klasa 2eLOg,
10. Klaudia Mrozik 38pkt. (14.03.21 r., 13:42:37) XXI Liceum Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja w Warszawie, klasa IIE.

Patronat nad konkursem objęli:
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Elżbieta Witek, Marszałek Województwa Kujawsko - Pomorskiego Piotr Całbecki oraz Kujawsko - Pomorski Kurator Oświaty Marek Gralik. Patronat medialny został udzielony przez TVP3 Bydgoszcz i Radio PIK.
Celem konkursu była popularyzacja wśród młodzieży Roku Cypriana Kamila Norwida, upamiętnienie 200-setnej rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida oraz jego twórczego wkładu w polską literaturę i kulturę.
Przypominamy, że warunkiem otrzymania nagrody przez laureatów konkursu jest dostarczenie do organizatora zgody podpisanej przez rodziców/opiekunów (załącznik nr 1 do regulaminu), którą należy przesłać na adres: muzeumoswiaty@poczta.onet.pl

Wszystkim laureatom GRATULUJEMY!!!

" 35 dni na 35 lat "

Dnia 1 lutego 2014 r. podjęłam pracę w Muzeum Oświaty w Bydgoszczy. To, jakże niezwykle trudne zadanie, powierzyła mi pani Dyrektor Ewa Pronobis - Sosnowska. Ja, bibliotekarka, pracująca w ówczesnym wydziale Katalogów i Opracowania Zbiorów miałam zostawić moją miłość do książek (tak wtedy myślałam) i przejąć realizację zadań muzealnych po tak zacnych moich poprzedniczkach: p. A. Gorzyckiej i p. I. Wierzbowskiej. Było to dla mnie wręcz niewyobrażalne. Miałam bardzo wiele wątpliwości, przecież nie jestem historykiem z wykształcenia. Niemalże z dnia na dzień musiałam stać się menadżerem, organizatorem, realizatorem, współorganizatorem i animatorem.

Z pewnością nie było by to możliwe gdyby nie okazana mi życzliwość ze strony pań, które już w muzeum pracowały. Mogłam liczyć i nadal mogę, na ich pomoc i wprowadzenie mnie w specyfikę pracy wydziału. Zetknęłam się z zupełnie nowym i innym dla mnie charakterem pracy. I tak powoli, wspólnie w trzyosobowym zespole zaczęłyśmy, ośmielę się powiedzieć, wspólnie rozwijać skrzydła. Zaczęła się realizacja nowych, dużych, ważnych i prestiżowych projektów i przedsięwzięć. Oprócz zadań statutowych, Muzeum stało się organizatorem i współorganizatorem wielu konkursów o zasięgu wojewódzkim, autorem i organizatorem wystaw, fenomenem stał się udział w Europejskiej Nocy Muzeów współorganizowanej ze wszystkimi muzeami bydgoskimi, uczestniczyliśmy w niejednym pikniku czy to na Wyspie Młyńskiej, w Myślęcinku czy nawet na Wyspie Sobiszewskiej w Gdańsku, podejmowane były coraz to nowe inicjatywy, które miały na celu promocję Muzeum Oświaty w środowisku.

Bardzo usilnie pracujemy nad "marką" naszego muzeum. Tematyka zajęć jest różnorodna i na bieżąco aktualizowana. Dzięki pracy w muzeum poznałam wiele, interesujących i ciekawych osób. Zrozumiałam, że siła i sukces tkwi w zespole, dobrym zespole. I jak to mawia Iwona, że czasami jestem zmuszona "tupnąć nogą", by ruszyć dalej, ale tak naprawdę liczy się efekt końcowy.

Podsumowując lata 2014 - 2019 pragnę wspomnieć, że Muzeum Oświaty w tym czasie odwiedziło 78.795 osób i przeprowadzono w 2520 godzin lekcyjnych zajęć edukacyjnych. Czy to dużo, czy mało Ocenie to Państwo sami.

Z serdecznym Jubileuszowym pozdrowieniem

Joanna Grabowska - Janowiak.

" 35 LAT MUZEUM OŚWIATY W BYDGOSZCZY cz.II "

Trzecim i chyba najważniejszym okresem pracy w Muzeum był dla mnie czas, kiedy po przejściu na emeryturę p. Alicji Gorzyckiej w 2003 r., jako najstarsza stażem objęłam po niej obowiązki kierownika. Kontynuowałyśmy działalność w trzy osobowym składzie wraz z Iwoną Szulc-Skowron i Małgorzatą Gnap-Kalinowską, młodymi absolwentkami historii i oczywiście niezastąpioną Teresą Graczyk. Po kilku miesiącach nad Muzeum zaczęły zbierać się "czarne chmury". W tym czasie dyrekcja SP-32, wykorzystując wspomnianą już rozbieżność organów prowadzących obie placówki odmówiła dalszej współpracy i nie zgodziła się na zajmowanie przez nas pomieszczeń. Jako placówka podlegająca Urzędowi Marszałkowskiemu Muzeum nie mogło pozostać w budynku szkoły podlegającej Wydziałowi Oświaty. Rozważano różne możliwości "przygarnięcia" nas przez którąś z miejskich instytucji kulturalnych. Wydział Kultury i Muzeum Okręgowe wskazywały na głównie oświatowy charakter zbiorów i deklarowało pomoc gdyby zbiory uzyskały status kolekcji specjalnej. Wydział Oświaty zdecydowanie podkreślał, że jako Muzeum jesteśmy placówką kulturalną. Przez następne tygodnie nasz los wydawał się przesądzony a likwidacja coraz bliższa. Na jednym ze spotkań w Toruniu przedstawiono pismo zawierające stanowisko władz, które zawierało tak absurdalną propozycję jak przekazanie zbiorów do Muzeum we Włocławku, co wywołało moją ostrą opinię słowną o jego autorach. W tym krytycznym momencie, przy wsparciu dyrektorki PBW p. Lucyny Wojciechowskiej pojawiła się możliwość przekazania Muzeum Oświaty kilku pomieszczeń przy ul. Skłodowskiej-Curie 4, opuszczonych właśnie przez Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych. W lutym 2004 r. rozpoczęła się przeprowadzka. Podczas pakowania, organizowaniu transportu i tworzeniu nowej ekspozycji niezwykle pomocne okazały się młodzieńczy zapał i energia Iwonki i Gosi oraz techniczne talenty Teresy. Po kilku tygodniach Muzeum wznowiło działalność w nowej siedzibie, w której mieści się do chwili obecnej. W międzyczasie powiększyło się o kolejne sale wystawowe.

Rewolucją w działalności Muzeum Oświaty stało się nadanie Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Bydgoszczy imienia Mariana Rejewskiego, którego inicjatorką była obecna dyrektorka p. Ewa Pronobis-Sosnowska. W naszych zbiorach od czasu kontaktu ze Stowarzyszeniem Absolwentów Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy znalazło się zdjęcie maturalne i wspomnienia spisane przez szkolnych kolegów wybitnego kryptologa, którzy pamiętali o nim w czasie zjazdów i spotkań organizowanych w Muzeum. Kiedy powstała obecna ekspozycja poświęcona "pogromcy enigmy" jego pracownicy stali się "opiekunami" tych zbiorów, często prowadząc lekcje muzealne. Z przyjemnością wspominam swoje liczne spotkania z młodzieżą.

W pracy każdego Muzeum ważną datą jest coroczna majowa Europejska Noc Muzeów, od 2004 roku organizowana również w Polsce. Bierzemy w niej udział od 2008 roku, zawsze przygotowując dla zwiedzających wiele atrakcji. Bardzo ciekawą inicjatywą były organizowane w celu konsolidacji i współpracy spotkania dyrektorów i kierowników, którego gospodarzem było każdorazowo inne Muzeum. Nadszedł jednak czas przekazania kierownictwa w młodsze ręce. W tym przypadku w ręce p. Joanny Grabowskiej-Janowiak. Owocna współpraca zarówno z PBW jak i Muzeum trwa jednak nadal ponieważ jest ono jednym z filarów Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa Oświaty, którego jestem prezesem.
W swoich wspomnieniach z pewnością pominęłam wiele ważnych wydarzeń i osób jak chociażby naszą współpracę z harcerzami. Myślę, że wrócę do nich pamięcią przy okazji kolejnych rocznic.

Z okazji 35-letniego jubileuszu serdecznie życzę Muzeum dalszych sukcesów, ciekawych inicjatyw, oraz aby tak jak dawniej chętni mogli je odwiedzać nie tylko wirtualnie.

WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO!

Ilona Wierzbowska

" 35 LAT MUZEUM OŚWIATY W BYDGOSZCZY "

Bisko dwadzieścia pięć lat pracy w Muzeum Oświaty to ogromnie ważna część mojego życia nie tylko zawodowego ale i osobistego, na zawsze utrwalona w moich wspomnieniach. Trudno wybrać kilka najważniejszych momentów, które najbardziej zapadły w pamięć. Jednym z nich jest z pewnością pierwsza wizyta w Muzeum w 1989 r. W tym czasie nie byłam już czynną nauczycielką historii lecz pracowałam w Wydziale Informacji Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bydgoszczy. Chociaż podczas studiów historycznych zajmowałam się zupełnie innymi tematami to jednak dzieje edukacji zawsze mnie interesowały, dlatego eksponaty w Muzeum i spotkanie z p. Alicją Gorzycką bardzo moją osobę poruszyły. Pani Dyrektor pamiętając naszą rozmowę, kilka miesięcy później, kiedy Muzeum rozszerzało swoją działalność zaproponowała mi współpracę. Decyzję podjęłam bardzo szybko i "prawie" bez wahania, z żalem pożegnałam koleżanki z PBW i razem z p. Alicją, z p. Zosią Trybką oraz śp. p.Teresą Graczyk (która jako pracownik gospodarczy była "dobrym duchem" Muzeum) rozpoczęłam wieloletnią przygodę w nowym miejscu pracy.

Od początku podzielałyśmy wizję Muzeum jako placówki wyjątkowej w strukturze oświaty i ważnego ośrodka edukacji w środowisku bydgoskim, organizując wystawy, konkursy a zwłaszcza rozszerzając tematykę lekcji muzealnych.

Mimo prężnej działalności praktycznej nie ustabilizowana była formalnie kwestia naszej przynależności organizacyjnej stwarzając problemy z etatyzacją i finansowaniem. Kłopoty z jednoznacznym osadzeniem nas w strukturach systemu edukacji sprawiły, że okresie mojej pracy muzealnej początkowo przypisane byłyśmy do jednej ze szkół bydgoskich, następnie do Wydziału Oświaty a potem tworzyłyśmy samodzielną placówkę pozaszkolną mając poparcie MEN. W 1992 r. nowe kierownictwo resortu próbowało ostatecznie rozwiązać problem zbiorów oświatowych w Polsce wiążąc je z bibliotekami pedagogicznymi (między innymi w Łodzi, Gdańsku i Bydgoszczy). Wspominam o tym ponieważ w ten sposób moja ścieżka zawodowa zatoczyła koło i ponownie zostałam pracownikiem PBW w Bydgoszczy. Ten powrót na łono Biblioteki to drugi z kluczowych momentów zachowanych we wspomnieniach. Muzeum utrzymało siedzibę w SP-32 przy ul. Bałtyckiej w pomieszczeniach, które już podczas budowy nowej szkoły przewidziane zostały aby umieścić tam zbiory Muzeum Pamiątek Nauczycielskich. Od czasu włączenia w struktury Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej, instytucji prowadzonej przez Urząd Marszałkowski w Toruniu placówka przestała podlegać władzom oświatowym miasta. Następne dziesięć lat to okres, w którym Muzeum ugruntowało swoją pozycję jako jednej z ważnych instytucji oświatowych w regionie. Wiele wystaw czasowych oraz konkursów i imprez organizowanych każdego roku zyskało nam uznanie i sympatię nauczycieli, jak również licznych mieszkańców Bydgoszczy i województwa. Jednym z ciekawszych był coroczny Wojewódzki Konkurs Gazetek Szkolnych i wystawa najbardziej interesujących Kronik Szkolnych. Do stałych imprez należały spotkania Stowarzyszenia Absolwentów przedwojennego, Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy, którzy pod przewodnictwem prezesa p. Ferdynanda Ziętka odwiedzali Muzeum aby porozmawiać i wspominać swoje lata szkolne. Dla mnie te spotkania były szczególnie interesujące ponieważ po II wojnie światowej w gmachu tej szkoły mieściło się I Liceum Ogólnokształcące im. Ludwika Waryńskiego, którego jestem absolwentką. Pamiętne były również dwie wystawy o tematyce obrony cywilnej, organizowane we współpracy z Wydziałem Zarządzania Kryzysowego a odwiedzane zwłaszcza przez uczniów w ramach zajęć z Przysposobienia Obronnego.

Ilona Wierzbowska

" BYŁO , NIE MINĘŁO... cz.III"

Niezwykłym doświadczeniem okazało się cykliczne organizowanie sesji popularno-naukowych oraz spotkań z uczestnikami historii. O ich dynamice świadczy zapamiętana przeze mnie liczba 23 zorganizowanych do 1997 r. Pomoc merytoryczna, metodyczna i techniczna świadczona placówkom oświatowym w urządzaniu i funkcjonowaniu sal tradycji lub okazjonalnych wystaw tematycznych pozwalała nam nawiązywać doskonałe kontakty ze środowiskiem bydgoskiej i poza bydgoskiej oświaty, ale również utrwalał się nasz wizerunek aktywnej w środowisku placówki. Dzięki tej aktywności realnymi stały się trwałe kontakty nie tylko z nauczycielami sprzed lat, ale i absolwentami szkół, ze szczególnym uhonorowaniem absolwentów przedwojennego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy, których zjazdy i spotkania w Muzeum stały się tradycją. Przyjaciółmi stali się również członkowie organizacji kombatanckich, niezastąpieni gawędziarze na spotkaniach z młodzieżą.

Do wyjątkowych wydarzeń należało organizowanie konkursów w tym o historii szkoły i corocznych na pisemka szkolne w skali województwa, samodzielnie lub przy ścisłej współpracy z Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym. Szkolne gazetki wzbogaciły zbiory muzealne uzupełniając historię konkretnych szkół słowami ich najważniejszych przedstawicieli.

Wszystkie prawie działania interesowały lokalne media i ogólnopolski "Głos Nauczycielski". Artykuły, audycje i programy z sympatią przedstawiały wydarzenia muzealne przyczyniając się do zwiększenia zainteresowania tym co robimy i propagujemy. Pozwoliło to na zwiększenie liczby odwiedzających, na pozyskiwanie eksponatów i otworzyło na organizowanie wystaw przez osoby z zewnątrz,o ile ich tematyka służyła ideom oświatowym. Przykładem wyjątkowo licznie odwiedzanej była wystawa związana z obroną cywilną, której elementy budziły zrozumiałe, żywe reakcje wśród młodzieży. Elementy zbiorów oświatowych zaczęły również wzbogacać wystawy okolicznościowe organizowane poza siedzibą Muzeum.

Pewien niedosyt odczuwam w zakresie jednej, nie w pełni wykorzystanej możliwości. Muzeum i jego zbiory były i są wyśmienitym źródłem inspirującym do tworzenia publikacji własnych o charakterze popularno-naukowym. Powstało ich jednak niewiele i wiem, że największym winnym w tej materii był czas, którego stale na wszystko brakowało.

Muzeum Oświaty odnotowało trwałe sukcesy nie do zakwestionowania. Umieszczone zostało w wykazie "Muzea Świata" i "Muzea w Polsce", a także na planie miasta Bydgoszczy. Dzięki zaangażowaniu w prace Miejskiego Komitetu Walki i Męczeństwa udało się przekonać decydentów do umieszczenia na pomniku przy ul. Artyleryjskiej dodatkowych tablic z nazwiskami nauczycieli.

Przez pełnych 5 lat pracowałam sama. Wykorzystywałam wszystkich możliwych znajomych, popularną w niegdysiejszych czasach ,a niemodną dzisiaj pracę społeczną świadczoną przez szkoły i zakłady pracy. Prace warsztatowe i dyplomowe uczniów szkół zawodowych i techników stały się elementem wystroju muzealnych pomieszczeń. Od 1 października 1990 r. zrodziła się możliwość zatrudnienia dwóch osób, co znacznie poprawiło warunki pracy. Zosia Trybka była absolwentką Pedagogiki Kulturalno-Oświatowej, a Ilona Wierzbowska Historii z bibliotekarskim stopniem specjalizacji. Obie miały wieloletnie doświadczenie zawodowe i związały się z Muzeum Oświaty do emerytury. Iwona Szulc, studentka, później absolwentka historii dojeżdżała od 1999 r. jeszcze z akademika, w dwa lata później , po ukończeniu studiów historycznych dołączyła do niej Małgosia Gnap. Wiem, że obie związały swoje życie zawodowe z Muzeum Oświaty w Bydgoszczy i pracują w nim do dziś, co uważam po cichu za swój osobisty sukces i bardzo im dziękuję. Był jeszcze ktoś, kto z Muzeum Oświaty związał się zawodowo od 1986 r. po kres swoich dni. To Teresa Graczyk, którą nie tylko środki czystości, ale i młotek, pędzel czy wiertarka słuchały jak mało kogo. Nie wiem, czy jeszcze ktoś dzisiaj pamięta, że przez lata 1985-2003 pracowaliśmy nie mając w placówce własnego pionu wody. Dziękuję również wielu innym osobom, które życzliwie odnosiły się do naszej pracy, pomogły kiedy mogły i nigdy nie zaszkodziły. Ich imiona i nazwiska umieszczałam na bieżąco w kronikach i dokumentacji muzealnej . Dzięki nim i moim Koleżankom, Muzeum Oświaty (które pożegnałam gdy prawie osiągnęło pełnoletniość) istnieje do dziś i ma się zupełnie dobrze.

Pracownikom Muzeum Oświaty w Bydgoszczy będącego w strukturze PBW do chwili obecnej i ich przełożonym życzę wielu pomysłów i realizowania siebie z satysfakcją, ponieważ motto jakie przejęłam wiele lat temu od Seneki jest, moim zdaniem, całe życie aktualne. Tak więc kreślę się z wyrazami sympatii i szacunku dla przyjaciół oświatowego muzealnictwa i wszystkich słuchających mojego wystąpienia będąc przekonaną ,że:

" KAŻDY LUD MOŻE ŻYĆ I ROZWIJAĆ SIĘ TYLKO DOTĄD, DOKĄD ZNA I MIŁUJE

SWOJĄ PRZESZŁOŚĆ. GINIE, GDY TRACI DO NIEJ SZACUNEK ''.

Alicja Gorzycka - szefująca Muzeum Oświaty w Bydgoszczy w latach 1985-2003

" BYŁO , NIE MINĘŁO... cz.II"

W kwietniu 1985 r. uruchomiona została druga, duża sala wystawowa, zatytułowana "Historia oświaty". Stała się miejscem wystaw stałych, ale przede wszystkim czasowych opowiadających o szkolnictwie od czasów zaborów po szkołę sprzed kilkunastu lat, a także o polskim szkolnictwie emigracyjnym. Dokumentowały one również drogi zdobycia zawodu nauczycielskiego od preparand po współczesne uczelnie z kierunkami pedagogicznymi, a także przedstawiały nauczycieli-twórców, których w naszym zawodzie jest wielu. Praca społeczna będąca wyróżnikiem nauczycielskiej pracy zaowocowała tworzeniem oświatowych tradycji. Wystawy eksponowały prace uczniów z różnych dziesięcioleci, łącznie z ich dziennikarską działalnością w postaci niezwykłych pisemek szkolnych. Zdobywane przez kolejne lata i eksponowane kroniki szkolne, emblematy i sztandary, monografie szkół, wyposażenie uczniów, pomoce naukowe, to źródła wiedzy o codzienności bydgoskich placówek oświatowych, ich osiągnięciach, ale i porażkach.

Perełką stała się trzecia sala nazwana "Szkołą sprzed lat". Klimat dawnej klasy zamykał się w różnych wzorach ławek, tablicy z desek, symboli szkolnych, tabliczek z rysikami, dawnych elementarzy, podręczników, piórników, kredek, obsadek ze stalówkami, kałamarzy etc. Duże lalki w strojach uczniowskich przybliżały atmosferę dawnej izby szkolnej. Nigdy nie zapomnę odkrytej w Wielu podczas wakacji, kilkuosobowej ławki i wspomnianej tablicy w jakichś zabudowaniach gospodarczych, które przyszło mi dowieźć do budynku tamtejszej szkoły małym traktorem z przyczepą, nie mając oczywiście uprawnień do jego prowadzenia. Lekcje muzealne prowadzone w "Szkole sprzed lat" dostarczały przede wszystkim radości, a wiedza historyczna wchłaniana bywała prawie niezauważenie przez różne grupy wiekowe łącznie z uczniami niewidomymi.

Pewnym obowiązkiem stało się stworzenie wystawy stałej poświęconej oświatowym związkom zawodowym, choćby dlatego, że funkcjonowanie Muzeum przypadło na okres przemian i transformacji ustrojowej w naszym kraju. Ostatnie więc pozyskane małe pomieszczenie poświęcone zostało wieloletnim dokonaniom ZNP i powstałej "Solidarności'' Pracowników Oświaty i Wychowania. Stało się pięknym przykładem, że dwie różniące się organizacje mogą w jednym pomieszczeniu wzbudzać pozytywne emocje u dorosłych, którzy doświadczyli współczesnej historii i często ją osobiście tworzyli. Oba związki zawodowe przez wszystkie lata prowadzenia mojego "trzeciego dziecka" życzliwie odnosiły się do istnienia i pracy bydgoskiego Muzeum Oświaty , a także niejednokrotnie wymiernie mu pomagały.

Każda z wystaw prowokowała odwiedzających do wzbogacania zbiorów, do zaglądania w szuflady swoje, rodziców i dziadków. Wszystkie bowiem zbiory pochodziły z darowizn i z upływem czasu urosły do wielotysięcznej kolekcji bogactw oświatowych. Niezwykle istotne i pracochłonne było ich zabezpieczanie, archiwizowanie i dokumentowanie. Należało stworzyć wewnętrzny system klasyfikacji. System archiwizowania dokumentów powstał przy współudziale byłej Dyrektor Archiwum Państwowego w Bydgoszczy p. Anny Perlińskiej, która przyjaciółką Muzeum została do końca swoich dni. Sposób ewidencji zbiorów oświatowych i metryczkę eksponatów opracowałam w uzgodnieniu i przy akceptacji Ministerstwa Edukacji Narodowej gdy było ono kierowane przez prof. Samsonowicza i dr Radziwiłł. Sposób ten zalecano do stosowania w powstających muzeach szkolnych będących pochodną wcześniejszych izb pamięci narodowej lub sal tradycji szkoły. W tym też czasie wydawane od lat "Wiadomości Historyczne" wzbogaciły się o wkładkę "Muzea Szkolne", w których redagowaniu miałam przyjemność uczestniczyć i mieć tym samym wpływ na wymianę doświadczeń między zainteresowanymi szkołami w Polsce.

Równolegle ze zdobywaniem i dokumentowaniem zbiorów pracowałam nad stworzeniem od podstaw programu zajęć muzealnych, bez którego Muzeum byłoby kolejną martwą placówką odwiedzaną tylko przy okazji. Najważniejszą kwestię stanowiło opracowanie lekcji muzealnych i przedmiotowych dostosowanych dla przedszkoli i szkół wszystkich typów wkomponowanych w obowiązujące programy nauczania przy zachowaniu celów dydaktycznych obowiązujących w metodykach przedmiotowych. Byłam przecież przede wszystkim nauczycielem, a muzealnikiem stałam się dlatego, że udało się połączyć zawód z zainteresowaniami. W krótkim czasie powstało ok. 50. tematów służących realizowaniu na terenie Muzeum godzin wychowawczych, języka polskiego i historii. Tematyka zajęć dla grup studenckich z Pedagogiki, Historii i Politologii była uzgadniana na bieżąco z opiekunami grup i podporządkowana dydaktyce przedmiotowej oraz badaniom źródłowym. Konsekwencją tych ostatnich spotkań okazało się zainteresowanie materiałami muzealnymi przy pisaniu konkretnych prac magisterskich, wśród których jedna powstała w całości na materiale eksponowanym i przechowywanym w naszych zbiorach...

Alicja Gorzycka - szefująca Muzeum Oświaty w Bydgoszczy w latach 1985-2003

" BYŁO , NIE MINĘŁO..."

Przed trzydziestu laty, w pierwszych dniach września 1985 r. , ówczesny Inspektor Oświaty w naszym mieście, pan Jan Hądzlik przedstawił mi w służbowej rozmowie propozycję zorganizowania i prowadzenia nowej placówki oświatowej. Jej zaczynem miało być około tysiąca jednostek inwentarzowych zgromadzonych przez nestorów bydgoskiego szkolnictwa, entuzjastów idei muzealnictwa oświatowego. Zbiór znajdował się w jednej z salek budynku, w którym się dzisiaj znajdujemy. Dominowały wśród nich dawne podręczniki, czasopisma, szczątkowe akta i fotografie. Nazwiska panów Kaczmarka, Lisewskiego, Grotta, Pozorskiego były nierozerwalnie związane z nauczycielską i związkową grupą działającą od 1978 r. w społecznie prowadzonym Muzeum Pamiątek Nauczycielskich.

Niewiele czasu potrzebowałam na podjęcie pozytywnej decyzji , choć nie bardzo zdawałam sobie sprawę z tego, że rzucam się na wyjątkowo głęboką wodę. Przez kilka jeszcze tygodni musiałam pogodzić pracę przy tablicy w Szkole Ćwiczeń WSP z nowymi wyzwaniami jakie przyniosły nie zagospodarowane pomieszczenia piwniczne w nowo wybudowanej szkole przy u. Bałtyckiej w Bydgoszczy.

Zadaniem obliczonym na miesiąc z okładem stało się przygotowanie reprezentacyjnego holu i jednej sali wystawowej . Otwarcie Muzeum Oświaty Ziemi Bydgoskiej zaplanowano na 14 października . W ciągu tego miesiąca musiałam z nauczyciela historii przeistoczyć się w planistę, zaopatrzeniowca, tragarza, muzealnika ,plastyka, stolarza, malarza i strażnika całego majątku, ponieważ przyszłe muzeum nie było fizycznie oddzielone od tętniącej życiem nowej szkoły. Ogromną i nie do przecenienia pomoc zagwarantował mi przyjaciel z harcerstwa, Czesław Majer, który nauczył mnie wielu rozwiązań plastycznych. Pracowaliśmy codziennie do wieczora w towarzystwie kanapek i moich dzieci odrabiających lekcje przy jakimś przypadkowym biurku..

Zbiory przewiezione z Oddziału ZNP zostały wyeksponowane w przygotowanej pierwszej sali wystawowej noszącej nazwę "Losy nauczycieli bydgoskich w latach 1939-1945." Jej uroczystego otwarcia dokonano w Dniu Nauczyciela. Sala posiadała specyficzny klimat wywołany eksponowanym materiałem historycznym spotęgowanym barwami , światłem i dźwiękiem. Zajęcia później w niej prowadzone przeciągały się na godziny , a pojęcia "pamięć narodowa" i "patriotyzm" nabierały w niej wyjątkowo emocjonalnego charakteru. Relacjonowane wrześniowe wydarzenia z Koszar 15 Pułku Artylerii Lekkiej, Starego Rynku, obozów koncentracyjnych, konkretne przykłady tajnego nauczanie, nagrane wspomnienia, fotografie, przedmioty i dokumenty zaświadczające okrutną przeszłość , przemawiały bardziej niż zadrukowane kartki podręczników historii. Z czasem wystawa została wzbogacona o opracowaną i udostępnioną Instytutowi Zachodniemu w Poznaniu postać bydgoskiego nauczyciela, który zginął w Katyniu..

Uroczysta inauguracja istnienia w Bydgoszczy Muzeum Oświaty znalazła swe potwierdzenie w Akcie Erekcyjnym noszącym datę 14 października 1985 r. Od tego dnia Muzeum kolejnymi krokami udowadniało zasadność swego istnienia , co udawało się doskonale w wymiarze praktycznym, natomiast od strony formalnej przez wiele lat nie zapewniało stabilności organizacyjnej. Muzeum było więc przypisywane do szkół, do Wydziału Oświaty lub stanowiło placówkę pozaszkolną i mając zawsze miało poparcie MEN , nie stanowiło placówki jednoznacznie osadzonej w strukturze oświaty. Przekładało się to na problemy z etatyzacją i źródła finansowania. Od 1992 r. stało się częścią Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bydgoszczy...

Alicja Gorzycka - szefująca Muzeum Oświaty w Bydgoszczy w latach 1985-2003

35 lat Muzeum Oświaty - kliknij zdjęcie